LEFKOŞA – Yunanistan’ın eski başbakanlarından Kostas Simitis 5 Ocak Pazar günü hayatını kaybetti. 1996-2004 periyodunda komşu ülkenin başbakanlığını üstlenen Yunanistanlı siyasetçi kıymetli olduğu kadar bir o kadar da tartışmalı kararlara imza attı.
Vefatı nedeniyle dört günlük ulusal yas ilan edilen Yunanistan’da siyasetçiler, akademisyenler ve halk Simitis’in yapıtını irdeliyor. Simitis, siyasi mesleği boyunca, ülkesinin çağdaşlaşmasına ve Avrupa ile bütünleşmesine büyük katkılar sağladı. Başbakanlığı devrinde hayata geçirdiği ekonomik ıslahatlar, altyapı yatırımları ve Kıbrıs’ın Avrupa Birliği’ne (AB) iştiraki üzere kıymetli muvaffakiyetleri oldu. Lakin, İmia-Kardak krizi ve borsa skandalı üzere olaylar, periyoduna damgasını vuran meseleler Simitis’in siyasi yapıtını gölgeledi.
23 Haziran 1936’da Pire’de doğan ve vefatına dek çağdaş Yunanistan’ın birçok kıymetli olayına tanıklık eden Simitis’in hayatındaki kıymetli kesitlerden öne çıkanlar şöyle…
GENÇLİK YILLARI VE AKADEMİK KARİYERİ
İkinci Dünya Savaşı’nın başlamasına ramak kala Pire’de doğan Kostas Simitis, ülkenin işgal ve savaş yıllarında uğradığı tahribata tanıklık etti. 1946-1949 devrindeyse Simitis, Yunanistan İç Savaşı trajedisini deneyimledi.
Savaş yılları sonrasında Simitis, hukuk ve iktisat alanlarında Almanya ve İngiltere’de eğitim gördü. Akademik mesleğine de bu alanlarda devam ederek, 1971’de Konstanz Üniversitesi’nde doçent, 1971-1975 yılları arasında ise Giessen Üniversitesi’nde profesör olarak ders verdi. 1977’de Atina Panteion Üniversitesi’nde Ticaret Hukuku profesörü olarak vazife yapmaya başlayan Simitis, bu devirde akademik birikimini siyasi fikirleriyle birleştirerek ülkesine hizmet etme arayışına girdi.
SİYASİ HAYATA GİRİŞİ VE DİKTATÖRLÜK TERSİ MÜCADELESİ
Simitis, 1965 yılında toplumsal demokrat çizgiye yakın duran “Aleksandros Papanaastasiou” isimli oluşumun kurucuları ortasında yer alarak siyasi arenaya adım attı. 1967-1974 yılları ortasındaki askeri cunta devrindeyse faal olarak direniş hareketlerine katıldı.
1970 yılında Almanya’da, Yunanistan’ın özgürleşmesi için çaba eden “Panhelenik Kurtuluş Hareketi” (PAK) üyesi oldu. Cuntanın düşmesinin akabinde 1974’te ise, Andreas Papandreou ile Panhelenik Sosyalist Hareket’in (PASOK) kurucularından biri oldu.
PASOK İÇİNDE YÜKSELİŞİ VE ÇATIŞMALAR
Simitis, PASOK’un 1981 yılında iktidara gelmesiyle birlikte çeşitli bakanlık vazifelerinde bulundu. Lakin, PASOK’un kurucusu ve lideri Andreas Papandreou ile olan alakası her vakit çalkantılıydı. Simitis, partinin otoriter yapısını ve bilinmeyen siyasetlerini eleştiriyordu.
Simitis 1979 yılında, Yunanistan’ın AB’ye iştirakine takviye sunan “Halkların Avrupası’na Evet” sloganını içeren bir broşür nedeniyle Papandreou tarafından eleştirilerek partinin Yürütme Heyeti’nden istifa etmek zorunda kaldı. Sonrasındaysa, 1981 seçimlerinde milletvekili adayı gösterilmedi.
Papandreou ile yaşanan aykırılıklara karşın Simitis 1980’li yıllarda PASOK hükümetlerinde kıymetli rol oynamaya, partinin batı yanlısı, toplumsal demokrat çizgisinde siyaset yapmaya devam etti. Simitis, 1987’de Papandreou’nun ekonomik istikrar programını geri çekmesi üzerine ekonomi bakanlığı görevinden istifa etti. 1995’te ise PASOK liderliğine aday olabileceğini ima etmesi üzerine sanayi bakanlığından istifa etti.
BAŞBAKANLIK DÖNEMİ
Simitis, Andreas Papandreou’nun rahatsızlığı ve akabinde hayatını kaybetmesi üzerine, 18 Ocak 1996’da PASOK Meclis Kümesi’nin oylarıyla başbakan seçildi. Başbakanlık yolunu açan kritik süreçte, Simitis, sonraki yıllarda ismi büyük yolsuzluk belgelerine karışacak olan Akis Tzohotzopoulos ile yarıştı. Simitis bu yarıştan az bir farkla galip çıktı.
“Modernleşme” telaffuzuyla iktidara gelen Simitis, Yunanistan iktisadında ıslahat yapmayı ve Yunan toplumunu Avrupa ile bütünleştirmeyi hedefliyordu. 30 Haziran 1996’da PASOK’un 4’üncü Kongresi’nde parti başkanlığına seçildi. 1996, Simitis’in hem başbakan hem de parti lideri olarak vazifeye başladığı yıl oldu. 1999 ve 2001 yıllarında da yeniden parti başkanlığına seçildi.Simitis, 2000 yılındaki genel seçimlerde ise PASOK’un oy oranını artırarak başbakanlık misyonunu sürdürmeye devam etti.
İMİA/KARDAK VE ÖCALAN KRİZLERİ
Simitis’in başbakanlığının birinci yıllarında Yunanistan, Ege ve Kürt sıkıntısında Türkiye ile karışı karşıya geldi.
1996 başlarında İmia/Kardak kayalıklarında Yunanistan, Türkiye ile savaşın eşiğine gelirken devreye ABD’nin girmesi sonucunda Ege’de tansiyon düştü. Simitis’in Türkiye ile yaşanan krizi ABD’nin yardımıyla denetim altına alması Atina’da tartışmalara neden oldu. Bilhassa PASOK’un ulusalcı bölümü, hükümetin ulusal hususlardaki yeteneğini sorguladı.
İmia/Kardak krizinden kısa bir mühlet sonra Atina bu defa de Abdullah Öcalan probleminde Ankara ile karşı karşıya kaldı. Öcalan’ın yakalanması müddetinde Atina’nın takındığı tutum Simitis’i iç siyaset sahnesinde rakipleri karşısında sıkıntı durumda bırakacaktı.
Türkiye ile yaşanan büyük krizlerle karşın Simitis hükümeti, 1999 Ağustos’unda yaşanan büyük sarsıntılar sonrasında Türkiye’ye yardım eli uzatan birinci yabancı hükümetler listesinde yer alacaktı.
EKONOMİK ISLAHATLAR VE AB ENTEGRASYONU
Simitis’in başbakanlığı devrinde Yunanistan, ekonomik istikrar ve AB ile entegrasyon konusunda kıymetli adımlar attı. 2001’de Yunanistan’ın Ekonomik ve Nakdî Birliğe (EMU) iştiraki ve 2002’de euro para ünitesine geçişi, ülkenin ekonomik yapısında değerli değişikliklere yol açtı. Bu devirde, Yunanistan, makroekonomik göstergelerde ve birçok Avrupa ülkesinden daha yeterli performans sergiledi.
BÜYÜK PROJELER VE ALTYAPI YATIRIMLARI
Simitis hükümetleri, ülke genelinde büyük altyapı projelerini hayata geçirdi. Atina Metrosu, Elefterios Venizelos Milletlerarası Havaalanı, Egnatia Otoyolu, Attiki Odos ve Rio-Antirio Köprüsü üzere projeler hem Yunanistan’ın çağdaşlaşmasına katkı sağladı hem de ülkenin ulaşım ve altyapı ağını güçlendirdi.
KIBRIS CUMHURİYETİ’NİN AB’YE KATILIMI
Simitis’in en değerli başarılarından biri Yunanistan’ın Doğu Akdeniz’deki yakın müttefiki Kıbrıs Cumhuriyeti’nin 2004 yılında AB’ye iştiraki oldu. Uzun yıllardır devam eden tartışma ve kuşkulara karşın, Simitis hükümeti, Kıbrıs’ın AB’ye iştirakini sağlayarak, diplomasi alanında Türkiye’nin reaksiyonuna karşın kıymetli bir adım atmış oldu.
ATİNA OLİMPİYATLARI
Yunanistan’ın 2004 yılında mesken sahipliği yaptığı Atina Olimpiyatları, Simitis hükümetinin kıymetli projelerinden biriydi. Olimpiyatların tertibi ve başarılı bir biçimde tamamlanması, ülkenin memleketler arası imajına olumlu katkılar sağladı. Olimpiyatların tertibinin başarısına karşın bu büyük projenin yaratmış olduğu mali külfet 2008-2009 devrinde Yunanistan iktisadının çöküşünde değerli hisse sahibi olacaktı.
BORSA SKANDALI
Simitis’in başbakanlığı devrinde yaşanan en büyük krizlerden biri de 1999’da borsanın çöküşü oldu. Binlerce yatırımcının birikimlerinin yok olmasına neden olan bu olay, “Borsa Skandalı” olarak isimlendirildi. Skandalın akabinde yargı süreci başlatıldı ve davalar açıldı.
Aynı süreçte PASOK’un ismi birçok yolsuzluk evrakıyla bir arada anılmaya başlandı. PASOK’un rakipleri son Simitis kabinesinin üzerinden 20 yıl geçmiş olmasına karşın bu yolsuzlukların, skandalların, bilhassa de borsa skandalının üzerine kâfi derecede gidilmediği kanısında birleşiyor.
