Google, yeni kuantum çipi “Willow” ile teknolojide yeni bir devrin kapısını araladı. Şirketin açıklamasına nazaran, dünyanın en süratli harika bilgisayarlarının tahlili için 10 septilyon yıl gerektiren bir sorunu, bu çip sadece 5 dakikada çözebiliyor.
Google Kuantum Laboratuvarı’nın başındaki Hartmut Neven, çipin nükleer füzyondan ilaç geliştirmeye kadar birçok alanda ihtilal yaratabileceğini söz ediyor. Fakat bu cins bir teknolojinin, sırf bir avuç şirket ve devletin elinde kalmasının dünyadaki istikrarları nasıl etkileyeceği konusunda büyük soru işaretleri var.
Bilişim uzmanı Tolga Mürtezaoğlu, bu gelişmenin değerini anlamak için kuantum bilgisayarların nasıl çalıştığını bilmek gerektiğini söylüyor ve kuantumun klasik bilgisayarlardan farkını şu sözlerle açıklıyor:
“Klasik bilgisayarlar, süreçleri 1 ve 0 üzerinden çözer. Bir labirenti düşünün; klasik bilgisayar, çıkışı bulmak için tüm yolları teker teker dener. Lakin kuantum bilgisayarlar farklıdır. Onlar tüm labirente bir seferde bakar ve çıkışı anında bulabilir.”
Mürtezaoğlu, bu teorik avantajın pratikte pek çok yanılgı barındırdığını da belirtiyor. Fakat Willow üzere projeler, yanılgı oranlarının düşmesi konusunda dev adımlar atıyor.
Willow’un fark yarattığı nokta sadece sürat değil, birebir vakitte doğruluk oranı. Mürtezaoğlu, “Google’ın evvelki çipi Sycamore, 10 bin yılda çözülecek bir sorunu 200 saniyede çözmüştü. Fakat o devirde kusur oranı epey yüksekti; 10 süreçten biri kusurluydu. Willow’da ise bu oran 10 binde 4’e düştü” diyor.
Bu, kuantum bilgisayarların daha emniyetli hale gelmesi açısından bir dönüm noktası. Lakin Mürtezaoğlu’na nazaran, bu teknolojinin tam manasıyla kullanılabilmesi için şimdi kâfi altyapılar yok:
“Çok süratli bir otomobiliniz var fakat o arabayı sürebileceğiniz uygun bir yol şimdi yapılmamış üzere düşünebilirsiniz.”
Kuantum bilgisayarların gelişmesiyle birlikte günümüzün şifreleme metotlarının kırılabilir hale gelmesi, dijital kıyamet senaryolarını gündeme getiriyor. Mürtezaoğlu, bu mevzuda uyarıyor:
“Bugün inançlı kabul edilen şifreleme teknikleri, kuantum bilgisayarlar sayesinde anında çözülebilir. Lakin bu bir son değil. ABD Ulusal Standartlar ve Teknoloji Enstitüsü, kuantuma karşı inançlı yeni şifreleme teknikleri üzerinde çalışıyor.”
Gelecekte, kuantum altyapısıyla desteklenen güçlü şifreleme yollarının geliştirilmesi bekleniyor.
Kuantum teknolojisinin getireceği fırsatlar da büyük. Mürtezaoğlu, bu teknolojinin bilhassa sıhhat, güç ve etraf üzere kritik alanlarda ihtilal yaratacağını düşünüyor:
“Protein yapılarının çözülmesi, yenilenebilir güç kaynaklarının daha verimli yönetilmesi ve kusursuz hava durumu varsayımı üzere pek çok sorun, kuantum bilgisayarlarla sorun olmaktan çıkacak.”
Nükleer füzyon teknolojisinde de büyük potansiyel bulunuyor. Mürtezaoğlu, 2023 yılında verilen güçten daha fazlasını geri almayı başaran füzyon deneylerini hatırlatarak, “Kuantum bilgisayarlar, bu çalışmaları çok daha verimli hale getirebilir ve güç sıkıntısını kökünden çözebilir” diyor.
Bu teknolojinin bilhassa askeri alandaki tesirleri ise düşündürücü. Savaş makineleri, sıfır yanılgı ile çalışan robot ordular ve yalnızca robotların işlediği fabrikalar, yeni bir güç dengesizliği yaratabilir.
Mürtezaoğlu, yapay zeka ile kuantumun birleşiminin insanlık için önemli sorular doğurabileceğini tabir ediyor:
“Willow, sırf bir çip değil, tahminen de farkında olmadığımız bir kapıyı aralıyor. Bu kapının arkasında bizi neyin beklediğini kestirmek sıkıntı.”
Willow ve gibisi çiplerle kuantum ihtilaline bir adım daha yaklaştık. Fakat bu teknolojinin insanlık için umut mu yoksa tehdit mi olacağı, ilerleyen yıllarda alacağı hale bağlı.